6 بهمن 1387 / 28 محرم الحرام 1430 / 25 ژانویه 2009

با وجود ممنوع اعلام شدن اجتماعات بيش از دو نفر ، مردم مسلمان و مبارز ايران بي اعتنا به هشدارهاي حكومت نظامي به تظاهرات بر ضد رژيم پهلوي ادامه دادند مأموران رژيم شاه هم در مقابل مردم انقلابي صف آرايي كرده بودند و سرانجام برخورد قهرآميز مأموران حكومت با مردم سبب شد كه در بسياري از شهرها چون تهران ، تبريز ، آبادان ،گرگان و سنندج، جمعي از مردم شهيد يا مجروح شوند همچنين در اين روز جمعي ا زدرجه داران ، افسران و همافران نيروي هوايي برضد رژيم طاغوت به تظاهرات پرداختند و در پايان راهپيمايي با صادر كردن قطع نامه اي خيانات شاه را محكوم كردند آنان هم چنين آمادگي خود را براي فداكاري و جانفشاني در راه انقلاب اسلامي ابراز كردند.
مجتبي مينوي محقق، اديب و استاد دانشگاه بدرود حيات گفت. استاد مينوي درتهران زاده شد و بعد ازفارغ التحصيلي ازدارُالمُعلمين عالي تهران كارادبي و فرهنگي خود را با معلمي آغازكرد. مرحوم، مينوي پس ازتحصيلات استاد مينوي افزون برانتشاركتاب 15گفتاركه مجموعه‎اي ازمقالات تحقيق اوست متون زيادي را ازآثارقديم تصحيح كرده است. استاد مينوي كتابخانه نفيس و ارزشمند خود را به بنياد شاهنامه اهدا كرد. اين بنياد هم اكنون بخشي ازسازمان مطالعات و تحقيقات فرهنگي است.
با آغاز جنگ جهاني اول و علي‏رغم اعلام بي طرفي ايران در اين جنگ، سپاه عثماني در اوايل دي ماه 1293 ش به آذربايجان ايران يورش برد و آن را به تصرف خود درآورد. پس از تجاوز عثماني، دولت روسيه نيز قواي خود را وارد ايران نمود و بر سر تصرف شهرهاي ايران، نبرد سختي بين دو طرف در خاك ايران صورت گرفت. اين جنگ با شكست عثماني در هشتم دي 1293 به پايان رسيد و تا چند سال، سپاه روسيه در شمال و غرب ايران به انواع جنايت و غارتگري ادامه مي‏داد. در اين زمان، دولت ايران نهايت ضعف خود را مي‏گذراند و كمترين مقاومتي در برابر متجاوزان كه شمال و جنوب كشور را به اشغال خود در آورده بودند، از خود نشان نمي‏داد.
از آغاز اكتشاف و استخراج نفت در ايران، شركت‏هاي نفتي بيگانه، همواره دست‏اندركار امور نفت بوده و ثروت هنگفتي از اين راه به جيب مي‏زدند، ولي در اين ميان سود اندكي عايد ايران مي‏گرديد. از اين رو كميسيون نفت مجلس شوراي ملي در نظر گرفت تا قراردادهاي خارجي را لغو و نفت را ملي اعلام نمايد. اما در اين مسير، سپهبد رزم آرا، نخست وزير پهلوي، با حمايت انگلستان درصدد انعقاد قراردادهايي به نفع انگليس و به ضرر كشور بود. در اين ميان اختلاف مجلس و مردم با نخست وزير شدت گرفت تا اين كه آيت‏اللَّه كاشاني رهبر مذهبي و روحاني سرشناس وقت، براي آگاهي مردم و نيز در خواست جهت ملي شدن نفت، اجتماع بزرگي را در ششم بهمن 1329 در مدرسه شاه برگزار كرد. در نهايت، رزم آرا كه تصميم جدي براي تصويب لايحه الحاقي نفت داشت، توسط خليل طهماسبي، از ياران فداييان اسلام ترور شد و در پايان اسفند 1329، مجلس، ملي شدن صنعت نفت را به تصويب رساند.
پس از اعلام اصول ششگانه شاه و ملت، دولتِ اسداللَّه عَلَم تصميم گرفت تا اين اصول را به رفراندوم بگذارد. همزمان با اقدامات دولت جهت برگزاري مراسم رفراندوم، حوزه علميه قم و ساير روحانيون و علماي بزرگ، ضمن مخالفت با جنبه‏هاي خلاف شرعِ قانون اصلاحات ارضي و حضور زنان و مخالفت با تقسيم و اجاره دادن املاك موقوفه، دست به مبارزه زدند و از طريق ايراد سخنراني و تلگراف و غيره، دولت را تحت فشار قرار دادند. در نهايت علي رغم تحريم رفراندوم توسط علما و مراجع و ناكامي شاه در سفر به قم و جلب نظر حوزه و نيز با وجود تمام مخالفت‏ها، اعتصابات و تظاهراتي كه در شهرهاي مختلف به ويژه در مراكز مذهبي صورت گرفت، رفراندوم شاه انجام شد. در اين ميان بلندگوهاي وابستگان دستگاه پهلوي، با شعار جاويد شاه، سعي داشتند به مردم از جمله كارگران، كارمندان و مستخدمان شركت‏ها فشار وارد آورند تا رأي مثبت بدهند. با اين وجود، محل رأي‏گيري صندوق‏ها خلوت بود. ولي سرانجام دستگاه تبليغاتي رژيم اعلام داشت كه اصول پيشنهادي شاهنشاه، با استقبال پرشور و بي‏نظير مردم روبرو گرديد و اكثريت مردم به انقلاب سفيد شاه، آري گفته‏اند.
پس از اعدام انقلابي حسنعلي منصور نخست‏وزير رژيم پهلوي توسط محمد بخارايي از اعضاي هيئت مؤتلفه اسلامي، دست‏اندركاران دستگاه طاغوت، تا چند روز حال وي را رضايت بخش اعلام مي‏كردند. ولي در اين روز، اين تلاش ناكام ماند و مرگ نخست‏وزير سرسپرده را اعلام نمودند. پس از منصور، اميرعباس هويدا كه در كابينه منصور، وزير دارايي بود، مأمور تشكيل كابينه گرديد. هويدا تا سال 1356، در حدود 13 سال در اين پست باقي ماند. دوران صدارت طولاني هويدا كه با طول وزارت بيست‏وپنج نخست‏وزير برابر بود، دوران آرامش و ثبات سلطنت محمدرضا پهلوي به شمار مي‏رود. كابينه هويدا، مطلوب شاه بود و همه چيز و همه كس، بر وفق و نيت شاه در سنگر خود جاي گرفته بودند. هويدا پس از اتمام دوران صدارت، به مشاغلي ديگر گمارده شد تا اين كه در آبان 1357 در اقدامي عوام‏فريبانه توسط دولت نظامي ازهاري بازداشت شد. اما اين بازداشت با پيروزي انقلاب اسلامي همزمان شد و سرانجام چند روز پس از پيروزي انقلاب اسلامي، به حكم دادگاه انقلاب، تيرباران شد.
ضد انقلابيون مسلح در قالب اتحاديه كمونيست‏ها با جمع‏آوري تمام امكانات و نيروهاي خود، در شب ششم بهمن 1360، به شهر هزارسنگر "آمل" حمله آورده تا به تصور خويش آن را مركز حمله‏هاي بعدي در خطه شمال ايران قرار بدهند. ولي نيروهاي رزمنده و مردم انقلابي اين شهر، در اندك زماني تهاجم ضد انقلاب را دفع نمودند. گرچه تعدادي از اهالي اين شهر در اين هجوم وحشيانه ضدانقلابيون به شهادت رسيدند ولي تعداد بسياري از مهاجمان به هلاكت رسيده، تعدادي اسير شده و مابقي در جنگل‏هاي اطراف پراكنده گشتند.
ميرزا حيدر قلي خان كابلي مشهور به سردار كابلي از عالمان بزرگ معاصر و صاحبنظر در علوم ديني و رياضي در كابل به دنيا آمد . اودر سال 1297هجري قمري به هنگام اشغال افغانستان بدست قواي انگليسي به هند عزيمت كردو مدت 7 سال در لاهور زندگي كرد . اين عالم بزرگ در اين مدت قرآن وتفسير رابخوبي آموخت و سپس به كاظمين سفر كرد ودرآنجا از محضر سيدحسن مدرس و سيدمحسن امين فيض برد و اجازه اجتهاد كسب كرد سردار كابليدر سال 1310هجري قمري به ايران آمد از آثار او : ديوان ابوطالب ، الاربعين في فضايل امير المومنين و ترجمه انجيل برنابا را ميتوان نام برد .
پس از محاصره‏ي بغدادتوسط سپاهيان مغول به فرماندهي هلاكوخان، مغولان شكافي در ديوار بغداد ايجاد كردند و به شهر ريختند. لشكريان خليفه‏ي عباسي كه فكر نمي‏كردند سپاه مغول تا اين حد نيرومند باشد، از هم متلاشي گرديد و افراد آن به سرداب‏هاي اطراف شهر پناه بردند. سپاه مغول بدون مقاومت لشكر خليفه، بغداد را تصرف نمود و دست به كشتار مردم زد.
ميرزا طاهر بن فرج اللَّه تنكابني در سال 1280 ق در كلاردشت به دنيا آمد. پس از تحصيل مقدمات به تهران رفت و فقه و اصول و حكمت را در نزد مدرس زنوزي، محمدرضا قمشه‏اي و ميرزا ابوالحسن جلوه شاگردي نمود. سپس به تدريس روي آورد و در مدرسه سپه‏سالار درس مي‏گفت. بعدها وارد سياست گرديد و در دوره‏ي اول و چهارم مجلس شوراي ملي وارد مجلس شد. سرانجام ميرزا طاهر تنكابني در سال 1360 ق در 80 سالگي وفات يافت و در جوار استادش مرحوم جلوه در مزار شيخ صدوق(ره) مدفون گرديد. درباره‏ي علم و دانش و تبحر او در حكمت و فلسفه گفته‏اند كه با مرگ او، حكمت و فلسفه‏ي قديم نيز در تهران، مُرد.
نخستين كتاب چاپي جهان با حروف سُربي متحرك ساخته گوتنبرگ مخترع آلماني به چاپ رسيد. اين كتاب شامل تورات و انجيل بود كه امروزه بيش ازچند برگ ازآن باقي نمانده و آنها نيزدرموزه‏هاي مهم جهان نگهداري مي‎شوند. بااختراع حروف سُربي متحرك، تحول عظيمي درامرچاپ ايجاد شد.
در 25 ژانويه 1600م اولين ساعت جيبي جهان در شهر نورنبرگ آلمان توسط يك صنعت‏گر معروف آلماني به نام پيتر هِلانْسْ ساخته شد. اين ساعت شبيه تخم مرغ بود و روي اين اصل، تا مدت‏ها به آن، تخم مرغ نورنبرگ مي‏گفتند. پيترهلانس مخترع اين ساعت، با ابزار كاري كه خودش ساخته بود و با استفاده از تجربيات ساير مخترعين كه در اين راه تلاش كرده بودند، موفق به ساخت اين ساعت شد.
بيماري عفوني و مزمن جذام با زخم‏هاي شديد توأم است كه بافت‏هاي مبتلا شده را از بين مي‏برد. هم‏چنين عامل مولد بيماري جذام در سلسله اعصاب نيز انباشته و سبب از بين رفتن بخش عمده عصب‏هاي حسي مي‏شود. اين بيماري بيشتر درمناطق گرمسير بروز مي‏كند اما مردم ساير مناطق نيز از خطر آن مصون نيستند. در 25 ژانويه 1871 دكتر هانزن موفق به كشف ميكروب اين بيماري گرديد و در راه درمان آن گامي اساسي برداشته شد. اما با وجود پيشرفت‏هاي قابل ملاحظه در كنترل بيماري جذام، هنوز راه درمان قطعي اين بيماري شناخته نشده است و افراد زيادي در كشورهاي مختلف از اين بيماري رنج مي‏برند.
در نيمه دوم دوران سلطنت ناصرالدين شاه قاجار، عده‏اي از خارجيان تقاضاي امتياز بهره‏برداري ازمعادن و ساير منابع كشور را نمودند. از نخستين و مهم‏ترين آنها، امتيازي بود كه به "بارون جوليوس دو رويتر" اعطا شد. علت واگذاري اين امتياز كه در 25 ژانويه 1872م و به پيشنهاد صدراعظم عملي گرديد، فراهم نمودن وجوه مورد نظر براي پرداخت غرامات جنگي به روسيه بود. اما در واقع بيشتر وجوه دريافتي صرف هزينه‏هاي سفر اروپايى ناصرالدين شاه گرديد. در اين ميان، رويتر براي دريافت امضاي شاه حدود دويست هزار ليره خرج نمود و با پرداخت رشوه‏هاي گزاف به اطرافيان شاه، زمينه را براي امضاي قرارداد فراهم ساخت. بر اساس اين معاهده، امتياز استخراج معادن و تأسيس يك بانك ملي به رويتر واگذار شد. در اين قرارداد كه در 24 فصل تنظيم شده بود هم‏چنين امتياز ساختن راه‏آهن از رشت تا تهران و از تهران به خليج فارس، استخراج سنگ‏هاي قيمتي، استفاده از تمامي جنگل‏ها به هر صورت، ساختن سدها، احداث قنوات، مهار رودخانه‏ها، استخراج آب‏هاي زيرزميني، بهره‏برداري از گمركات، كنترل تلگراف خانه، در اختيار گرفتن زمين به هر مقدار و رايگان، تأسيس كارخانجات مختلف و... به مدت 70 سال در اختيار رويتر و در حقيقت انگلستان قرار گرفت. اين امتياز به قدري وسيع بود كه اجراي آن براي رويتر نيز مشكل مي‏نمود و دو طرف معاهده به زودي فهميدند كه اين كار بدون مطالعه دقيق انجام يافته است. بعدها ناصرالدين شاه، از بيم عكس‏العمل مردم مشكلاتي در راه اقدام رويتر ايجاد كرد به طوري كه رويتر نتوانست طبق قرارداد، در سر موعد معين، كار خود را شروع كند. از سوي ديگر مخالفت مردم و علما و نيز اعتراض روسيه اوج گرفت. مردم به رهبري حاج ملاعلي كني مجتهد برجسته تهران به مخالفت برخاستند. هم‏زمان با بازگشت شاه از سفر اروپا بازار تهران تعطيل شد و نمايندگان مردم و برخي از درباريان كه به دلايل شخصي با صدراعظم مخالف بودند، خواستار بركناري وي و لغو قرارداد شدند. در نتيجه، اين قرارداد لغو شد و مبلغي غرامت به رويتر تعلق گرفت. بعدها امتياز محدودتري از طرف دولت به فرزند رويتر واگذار شد كه به تأسيس بانك شاهنشاهي و بانك صنايع و معادن ايران منتهي گشت .
ويليام سامِرْسِت موآم، در 25 ژانويه 1874م در شهر پاريس به دنيا آمد و در ده سالگي يتيم شد. از اين رو نزد عموي خود در انگلستان رفت و در آن كشور رحل اقامت افكند. موآم، تحصيلات خود را در آلمان سپري كرد و آن را در رشته پزشكي به پايان رساند. اما وي در اين زمان به نگارش رمان پرداخت و با پيروزي در اين مسير، رشته پزشكي را رها كرد. وي هم‏چنين قبل از جنگ جهاني اول، سال‏ها به مسافرت پرداخت و تجارب زيادي كسب كرد. همين سفرها الهام بخش او در آفرينش داستان‏هايى شد كه ماجراهايشان در ممالك شرقي يا سرزمين‏هاي غربي مي‏گذرد. اين داستان‏ها در واقع، بررسي‏هايى است درباره اختلافات طبقاتي و تاثير آب و هوا بر سفيدپوستان. موام پس از آغاز جنگ، دوباره به انتشار آثار گرانبهايى دست زد و با نوشتن كتاب اسارت بشري يا بردگي انسان در سال 1915م، به اوج شهرت خود رسيد. دوره بعد از جنگ زندگي موام، به راحتي و خوشي گذشت، زيرا وضع مالي و شهرت فوق‏العاده‏اش هر دو باعث مي‏شدند كه او بتواند هرچه بهتر با موفقيت علمي و اجتماعي كه داشت زندگي نمايد. موام در سال‏هاي بعد به عنوان معروف‏ترين رُمان‏نويس انگليسي قرن بيستم شهرت يافت و در جهان نيز معروف شد. موآم در برابر همه حوادث و برخوردها، وضع دانشمندي زيست‏شناس و هم‏چنين مردي ماجراجو را به خود مي‏گيرد تا بتواند به معرفت وسيع‏تري دست يابد. حتي مي‏توان گفت طرز نگريستن او به تقدير، همراه با معرفتي كه از زندگي با آن همه تجربه‏هاي گوناگون به دست آورده، او را به نوعي فلسفه خاص رسانده است. موآم نويسنده‏اي پركار و محبوب عامه بود و شيوه نگارش در دست او، تنها وسيله انتقال است. مي‏توان گفت كه او بيشتر نويسنده‏اي با ذوق و سليقه است تا يك هنرمند. موام در مقام نمايش‏نامه‏نويس هم سيمايى درخشان دارد. در ميان نمايش‏نامه‏هاي او كه بيشتر طنز و گاهي بدبينانه و كاملاً مردمي‏اند مي‏توان از دايره و از ما بهتران نام برد. از موام آثار متعددي منتشر شده است كه دفتر يادداشت يك نويسنده در پنج جلد، لبه تيغ، گذرگاه خطرناك، سرزمين موعود و حاصل عمر از آن جمله‏اند ويليام سامِرسِت موام سرانجام در شانزدهم دسامبر 1965م در هشتادويك سالگي درگذشت.
هرمان كُهِن معروف به اميل لودويك نويسنده آلماني در 25 ژانويه 1881م در شهر برسلاو آلمان به دنيا آمد. او در آغاز جواني مدتي به تجارت پرداخت و پس از آن به تحصيل حقوق مشغول شد و وكالت كرد. اما طولي نكشيد كه شوق و رغبت زيادي به نويسندگي در او پيدا شد و به نوشتن چندين نمايش‏نامه پرداخت. هرچند اين آثار موفقيت چنداني براي او به ارمغان نياوردند اما پاي او را به وادي اين هنر باز كردند و لودويك در سال‏هاي بعد تبديل به نويسنده معروفي شد. لودويك قبل از جنگ جهاني اول، از طرف يكي از روزنامه‏هاي بزرگ آلمان به خبرنگاري در كشورهاي آلماني زبان اروپا مأموريت يافت. وي در فاصله سال‏هاي جنگ جهاني اول و دوم، به نوشتن بيوگرافي و زندگي نامه شخصيت‏هاي برجسته جهان پرداخت و در اين راه، به شهرت و افتخار زيادي رسيد. به طوري كه به عنوان پايه‏گذار فن بيوگرافي‏نويسي شهرت يافت. اين بيوگرافي‏ها از نظر روان‏شناسي و تجزيه و تحليل روحي نيز بسيار دقيق بودند. لودويك در سال 1940م راهي امريكا شد و تا آخر عمر خود را در آن سرزمين گذراند. از جمله مهم‏ترين زندگي‏نامه‏ها كه توسط لودويك تصنيف شده‏اند عبارتند از: گوته، بتهوون، استالين، بيسمارك و روزولت. اميل لودويك سرانجام در 17 سپتامبر 1948م در 67 سالگي درگذشت.
پيِر اوژن مارسلن برتلْلو، شيمي‏دان فرانسوي در 25 اكتبر 1827م در پاريس به دنيا آمد. وي پس از طي تحصيلات خود، دست به آزمايش‏هاي شيميايى زد و اين كار، نامش را بر سر زبان‏ها انداخت. برتلْلو پس از چندي به استادي دانشكده داروسازي برگزيده شد و تركيب شيميايى كافور را كشف كرد. او تحقيقاتي درباره مبحث گرما انجام داد و فعل و انفعالات شيميايى را بررسي نمود كه اين امر به ساخت كاليمتر يا كالري‏سنج انجاميد. برتلْلو نخستين دانشمندي بود كه توليد مصنوعي اجسام آلي را جامعه عمل پوشانيد و با تحقيقات وسيع خود، سهم بزرگي در شيمي نوين به خود اختصاص داد. برتلْلو از متخصصين شيمي آلي بود و در تطبيق آن با شيمي معدني فعاليت زيادي را انجام داد كه در حقيقت نام او را به عنوان پايه‏گذار شيمي جديد معرفي نمود. او علاوه بر كارها و فعاليت‏هاي علمي، چندي نيز وارد فعاليت‏هاي سياسي شد و به مقام وزارت فرهنگ و امور خارجه فرانسه دست يافت. پيِر اوژن برتلْلو سرانجام در بيست‏وپنجم ژانويه 1907م در هشتاد سالگي درگذشت.